การถนอมอาหารหรือกระบวนการ Food Preservation เป็นแนวทางในการเก็บรักษาอาหารเอาไว้เพื่อรับประทานในภายหลัง ได้รับการสืบทอดมาตั้งแต่สมัยอดีตเนื่องด้วยสภาวะความเป็นอยู่ของคนในสมัยก่อน ที่ไม่ได้มีร้านค้าอำนวยความสะดวกแบบในปัจจุบัน จึงทำให้เกิดการแปรรูปวัตถุดิบสำหรับทำอาหารด้วยวิธีการยืดอายุ ชะลอการเปลี่ยนแปลงของเนื้อสัมผัสเพื่อรักษาคุณค่าทางโภชนาการเอาไว้ และในปัจจุบันนี้ก็ยังคงมีการถนอมอาหารอยู่เช่นกัน เพื่อสร้างความแปลกใหม่ให้กับรสชาติของเมนูต่างๆ โดยที่มีบรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารเป็นภาชนะสำคัญที่ช่วยกักเก็บวัตถุดิบเหล่านี้ไว้เป็นอย่างดี

วิธีการการถนอมอาหารและการใช้บรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารเพื่อช่วยคงคุณค่าทางโภชนาการ

สำหรับแนวทางในการถนอมอาหารนั้นมีวิธีที่หลากหลายรูปแบบ อีกทั้งยังมีการใช้บรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารร่วมด้วย เพื่อช่วยคงคุณค่าทางโภชนการเอาไว้าอย่างครบถ้วน และเหมาะกับประเภทของอาหารที่ผ่านกรรมวิธีถนอมอาหารที่แตกต่างกันออกไป ซึ่งสามารถจำแนกวิธีการถนอมอาหารที่ได้รับความนิยมในปัจจุบันทั้งหมด 6 ประเภทด้วยกันดังนี้

1.การถนอมอาหารด้วยการตากแห้งหรือการ Freeze Dying

การถนอมอาหารด้วยการตากแห้ง คือ วิธีโบราณที่ยังคงได้รับการสืบทอดมายังปัจจุบันนี้ โดยวิธีนี้จะเป็นการไล่ความชื้นที่อยู่ในวัตถุดิบต่างๆ ออกไป โดยในปัจจุบันได้มีการประยุกต์ด้วยการใช้เครื่องจักรที่สามารถเป่าลมร้อนออกมาแทน สำหรับการตากแห้งนั้นสามารถช่วยยับยั้งการเติบโตของจุลินทรีย์ที่มีส่วนทำให้เกิดการเน่าเสีย สามารถนำไปใช้ได้กับเนื้อสัตว์ และผักผลไม้ เช่น หนูแดดเดียว เนื้อแดดเดียว กล้วยตาก เป็นต้น

2.การถนอมอาหารด้วยการทอด

การถนอมอาหารด้วยการทอด คือ การแปรรูปอาหารด้วยการปรุงสุก เป็นแนวทางการรักษาอาหารที่ดีและถูกสุขอนามัย เพราะเป็นวิธีการที่ต้องผ่านการใช้ความร้อนสูง สามารถเลือกได้ทั้งการทอดด้วยน้ำมัน, การทอดด้วยลมร้อน และการทอดแบบสุญญากาศ เมื่ออาหารผ่านการทอดเรียบร้อยให้นำไปใส่ไว้ในบรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารให้สนิท เพื่อคงคุณค่าของสารอาหารที่สำคัญเอาไว้เป็นอย่างดี

3.การถนอมอาหารด้วยการรวมควัน

การถนอมอาหารด้วยการรมควัน คือ วิธีการยืดอายุอาหารด้วยการไล่ความชื้นเช่นเดียวกับวิธีตากแห้ง แต่ในวิธีนี้จะมีความแตกต่างตรงที่อาหารที่นำมารมควัน จะได้รสสัมผัสและกลิ่นหอมที่ต่างไปจากเดิม โดยขั้นตอนการทำจะเน้นการใช้ไอร้อนจากการเผาไหม้ของเตาถ่าน หรือกองไฟก็ได้จะทำให้อาหารมีความแห้งและสุกอย่างช้า เมื่ออาหารได้ที่ให้นำไปเก็บในบรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหาร อย่างเช่น ถุงซิปล็อก หรือกล่องทัพเพอร์แวร์ ให้เรียบร้อย เหมาะสำหรับอาหารประเภทเนื้อสัตว์

4.การถนอมอาหารด้วยการหมักและดอง

การหมักดอก คือ การใช้ประโยชน์จากจุลินทรีย์บางชนิดที่ไม่เป็นอันตรายต่อมนุษย์ช่วยแปรรูปด้วยการหมักเข้าไว้ด้วยกัน ซึ่งจุลินทรีย์ที่ว่านี้จะมีความสามารถพิเศษในการยับยั้งการเติบโตของจุลินทรีย์ชนิดอื่นๆ ไม่ให้เกิดการเน่าเสีย โดยผลลัพธ์ที่ได้อาหารที่ถูกดองจะมีรสชาติและกลิ่นที่เปลี่ยนไปแต่ยังสามารถรับประทานได้ตามปกติและเก็บได้ยาวนานกว่าเดิมในบรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารอย่างเช่น โหลแก้ว ถังหมัก ขวดแก้ว เป็นต้น มีทั้งการดองให้เปรี้ยว การดองเค็ม การดองแบบสามรส และการดองให้หวาน

5.การถนอมอาหารด้วยอุณหภูมิต่ำ (แช่เย็น)

การถนอมอาหารด้วยการแช่เย็นในอุณหภูมิต่ำ คือ การนำวัตถุดิบหรืออาหารไปแช่เย็นเพื่อยับยั้งการเติบโตของจุลินทรีย์หลากชนิด แบบเป็นการชั่วคราว สามารถทำได้ทั้งการแช่เย็นและการแช่แข็ง เมื่อต้องการวัตถุดิบเหล่านี้มาใช้สามารถนำออกมาวางไว้ข้างนอกเพื่อให้มีอุณหภูมิที่ปกติ จากนั้นก็สามารถนำไปประกอบอาหารได้ทันทีโดยไม่เสียรสชาติ

6.การถนอมอาหารด้วยวิธีสุญญากาศ

สุดท้ายคือการถนอมอาหารด้วยวิธีสุญญากาศ วิธีนี้เป็นการใช้บรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารประเภทถุงแบบซิปล็อก ประเภทกล่องเก็บถนอมอาหาร และการใช้เครื่องซีลสุญญากาศที่สามารถดูดอากาศออกจากถุงได้หมด เป็นวิธีที่ช่วยยับยั้งการเติบโตของจุลินทรีย์ที่ใช้อากาศในการดำรงชีวิต ทำให้อาหารที่ถูกบรรจุอยู่ภายในภาชนะมีความสดใหม่คงคุณค่าเอาไว้ได้เป็นอย่างดี

แนวทางการถนอมอาหารนั้นเป็นอีกวิธีที่สามารถช่วยคงคุณค่าของวัตถุดิบต่างๆ สำหรับการประกอบอาหารไว้ได้อย่างดีเยี่ยม โดยที่สารอาหารยังอยู่ครบถ้วน และในการถนอมอาหารนั้นยังเป็นอีกทางเลือกที่ดีสำหรับกลุ่มธุรกิจที่เกี่ยวกับอาหาร เพื่อช่วยให้สินค้ายังคงความสดใหม่ผ่านการแปรรูปและหีบห่อด้วยบรรจุภัณฑ์ยืดอายุอาหารที่มีคุณภาพ ซึ่งในปัจจุบันมีตัวเลือกมากมายที่เหมาะสำหรับการใช้งานในรูปแบบต่างๆ เช่น ถุงซิปล็อก, การทำเทอโมฟอร์มสำหรับผลิตภัณฑ์อาหารในเชิงพาณิชย์, การใช้บรรจุภัณฑ์แบบ Retort สำหรับอาหารแช่เย็น เป็นต้น